Qalxanabənzər vəzin düyünləri həm xoşxassəli, həm də bədxassəli proseslər nəticəsində əmələ gələ bilər. Qalxanabənzər vəzin düyünü ilə bağlı müayinə edilən hər hansı şəxsdə əsas məqsəd xərçəng, yəni bədxassəli prosesin istisna edilməsidir.
Ümumiyyətlə, qalxanabənzər vəzdə düyünlər adətən digər səbəblərdən aparılan fiziki müayinə və ya görüntüləmə (KT, MRT və ya USM) zamanı rast gəlinmiş tapıntı (inçidentalom) kimi müəyyən edilir.
Klinikası:
Xəstələrin müayinəsi zamanı hiper- və hipotiroidizmin simptom və əlamətlərinin müəyyən edilməsinə diqqət yetirilməlidir. Xəstədən çəkisinin artma və ya azalması, saçların tökülməsi, soyuğa və ya istiyə dözümlüyü, ürək döyüntüsünün artması, əsəbilik, apatiya və s. bu kimi simptomlar soruşulmalıdır. Eyni zamanda, disfoniya (səsin dəyişməsi), disfagiya (udmanın pozulması) və ya dispnoe (təngənəfəslik) kimi xəstəliyin əlamətlərinin mövcudluğu öyrənilməlidir. Bundan başqa, xəstənin şüalanmaya məruz qalması, hamilə olub-olmaması, yod (J) tərkibli dərman preparatlarından istifadə edib-etməməsi də soruşulmalıdır.
Bədxassəli şişin yaranmasına təkan verən risk faktorları:
* uşaqlıq dövründə baş və boynun şüalandırılması
* sümük iliyinin köçürülməsi məqsədilə bütöv bədənin şüalandırılması
* ailədə qalxanabənzər vəzin xəstəliyi və ya qalxanabənzər vəzin xərçənginin olması
* düyünün sürətlə böyüməsi
* səsin batması.
Fiziki müayinə zamanı düyünün xərçəng olması ehtimalını artıran xüsusiyyətlərə aşağıdakılar aiddir:
* fiziki müayinədə düyünün fiksə olunmuş olması, bərk olması və ya sürətli böyüməsi,
* disfoniya, disfagiya və dispnoenin olması,
* boyun limfa düyünlərinin adenopatiyası (LAP).
Qalxanabənzər vəzdə düyünün differensial diaqnostikası aşağıdakılardan ibarətdir:
* xoş xassəli çoxdüyünlü zob
* sadə kista, hemorragik kistalar
* tiroidit: yarımkəskin tiroidit və ya xroniki limfositik tiroidit
* tiroid follikulyar adenoma
* tiroid kanseri (xərçəngi):
* follikulyar tiroid xərçəngi
* papilyar tiroid xərçəngi
* medulyar tiroid xərçəngi
* Hurtl hüceyrəli tiroid xərçəngi
* anaplastik tiroid xərçəngi (karsinoması)
* ilkin tiroid limfoması
* sarkoma
* teratoma
* metastatik şiş
ardı var...
Dietoloq-endokrinoloq Əhədov Səlim
